Kumpulan Sajak Basa Sunda

Sunda memang kaya dengan budayanya , salah satunya adalah sajak atau dalam Bahasa Indonesia disebut Puisi.Berikut ini adalah kumpulan sajak dari berbagai sumber :

(1) BUDAK PAHATU LALIS

Dua budak pahatu lalis

adi lanceuk awéwé lalaki

kasarung di leuweung ganggong

adina ceurik ngalengis

mana jalan geusan balik.

Budak lalaki ngala kupa

leungeunna parigel metik

buah kupa dialungkeun

dipulungan ku adina.

Tina rungkun buni kacida

luar-léor oray sanca

gep ngegél awak adina

nu keur anteng murak kupa.

Jrut turun budak lalaki

ana rét ka sakuriling

Si Nyai ka mana geuning

reuwas kacida teuing.

Manuk Cukrik disada semu nalangsa

“Cukrik, cukrik turih ku pucuk eurih”

pucuk eurih bakal matih

Si Nyai bakal kapanggih.

Geberan ku hihid aing

hihid aing kabuyutan

mawa bayu kahuripan.

“Geber-geber hihid aing

hihid aing kabuyutan

titinggal nini awaking”.

Usik ngulisik raga tangtungan

paripurna hirup waras

ku saktina rasa asih.

(2) BUDAK SAKTI

Budak leutik bisa ngapung

jangjangna kulit salapis

hiberna di langit peuting

ludeung ngambah jomantara

disadana tingkoréak

karesepna bubuahan

nu amis semu kareueut

Budak leutik bisa ngapung

budak nu kacida sakti

nu kitu naon ngarana?

(3) NINI ANTÉH

Di langit bulan nembongan

cahayana hurung ngempur

ngadamaran alam dunya.

Di bulan Nini keur anteng

ngentrung ninun kaén poléng

awak Nini mani bongkok

balas terus baé ninun

meureun geus rebuan taun.

Di bulan Nini bumetah

dibaturan Candramawat

buluna nu tilu warna

watekna matak diasih.

(4) SAMAGAHA

Bulan di langit ngaleungit

meureun disumputkeun naga

bumi alam poék mongkléng.

barudak récét di buruan

sorana patembalan

Samagaha! Samagaha!

Aya kahariwang

dina haté séwang-séwangan

bulan sirna.

Ting berebet barudak ka pipir imah

tutunggulan dina lisung

rampak narakol kohkol

ngusir naga sina nyingkir

naga nyingkah

bulan ngempur

bumi alam caang deui.

(5) SAKADANG MONYÉT MALING CABÉ

Sakadang kuya jeung Sakadang monyét

suka bungah maling cabé

cabé beureum matak uruy

lada haneut kana beuteung.

Seuhah lata-lata, seuhah lata-lata

cabé beureum cabe lada

cabé arasak kacida.

Keur jongjon datang Pa Tani

Sakadang monyét ngabecir

sieun katéwak Pa Tani.

Kuya geuwat gancang nyumput

di tempat nu rada buni

tapi katénjoeun mantén.

Pa Tani bungah kacida

daging kuya rek diolah

lumayan keur deungeun sangu.

Sakadang kuya katéwak

dipangku dibawa balik

dikurung tukangeun imah.

Ngalongok Sakadang monyét

suka bungah ngahilian

cenah bakal dikawinkeun

ka anakna Bapa Tani.

Isukna datang Pa Tani

suka bungah muru kandang

nyorén bedog meunang ngasah.

Pa Tani ambek kacida

nu aya di jero kurung

bangké Sakadang monyét.

Monyét morongkol dicekel

dibalangkeun ka nu bala

monyét cengkat ngaréngkénék

ngabecir lumpatna tarik.

(6) PAPARAHUAN

Manintin manuk Manintin

paparahuan reujeung Tunggeu

parahuna cangkang bonténg

bonténg suri anu gedé.

Soloyong angkleung-angkleungan

kakawihan suka bungah

“Tin, tin, Manintin

gengngng!”

Katembong ku Caladi Kundang

ngageleber hiber

teup enteup na parahu

nu tiluan kakawihan

“Tin, tin, Manintin

toroktok, tok

gengngng!”

Kapanggih ku anak Monyét

clak tumpak parahu

nu opatan kakawihan

“Tin, tin, Manintin

toroktok, tok

nguuuk

gengngng!”

Kitu jeung kitu

disarada patémbalan

suka bungah kakawihan

méméh surup sarangéngé.

(7) SILIH TULUNGAN

Nyiruan dina pancuran

titeuleum méh baé paéh

Titiran nenjo Nyiruan

kanyaah mapaés haté.

Geuwat metik dangdaunan

diragragkeun kana cai

ngarayap éta Nyiruan

teu tulus nemahan pati.

Titiran ku paninggaran

diintip-intip dipanah

Nyiruan mulang tarima

nyeureud bitis paninggaran.

Paninggaran ngagurubug

teu tulus manah Titiran

geus lésot kabéh bangbaluh

lantaran silih tulungan.

(8) BUDAK BUNCIR

Si Buncir naheunkeun bubu

pareng meunang anggay-anggay

diwadahan kana batok.

Hayam macok anggay-anggay

Si Buncir boga paménta

hayam nu jadi gantina.

Hayamna katinggang halu

atuh paéh saharita

halu nu jadi gantina.

Haluna katincak munding

sabab potong ménta ganti

Si Buncir dakwa ka hakim

munding milikna Si Buncir.

Mundingna katinggang limus

paéh ménta digantian

ku Ki Tani diturutkeun

buah limus matak uruy.

Demi Nyi Putri ningali

kacida pisan palayna

limus dipesék dituang

séép ngan tinggal pelokna.

Nyi Putri jadi gantina

Buncir teras salin rupa

jangkung pohara kasépna

katelahna Gandarasa.

(9) BUDAK HIDEUNG

Budak hideung goréng rupa

buuk ngarambueuk rintit

ku indung pulung diasih

lantaran ku daékanana.

Teu saeutik nu ngahina

pasrah narimakeun nasib

kanikmatan tanpa tepi

permata nu pangmahalna.

Si hideung muka buntelan

horéng eusina teh waluh

dibantingkeun kana batu

bray beulah hérang ngagenyas.

Janggélék hiji nagara

budak hideung salin rupa

satria gagah perkasa

Danuwarsa katelahna.

(10) CINGCIRIPIT

Ngariung di pakalangan

waspada ngantelkeun curuk

curuk inggis kacapit

kacapit ku dampal leungeun

dampal leungeun dikeupeulkeun

“jék-jék nong”

nu kacapit tunggu lawang.

(11) NGADU PANGGAL

Prung tarung di pakalangan

nu jadi kawih pamuka:

“Tung-tung-brung

kali tanjung

barangbang kali parangpang

padakutik padasemprung”.

Breng panggal diparuihkeun

muih dina jero kalang

beletak papada panggal

panggal ngacleng ngagolépak

panggal muih pangleletna

punjul ngajadi raja.

(12) TITINGGI ULA-ALI

Karémbong meulit na cangkéng

tungtungna pada nyekelan

antay-antayan leumpangna

niru-niru titinggi

majuna ongko-ongkoan

bulat-beulit, arula-arileu

nguriling kukurilingan

hulu ngudag-ngudag buntut

sina néangan nu leungit.

Nu dimaksud geus kapanggih

buntut kudu jadi hulu

ari hulu jadi beuheung

kitu jeung kitu tuluyna

sagala-gala walatra

taya nu paheula-heula.

(13) LANGLAYANGAN

Langlayangan kumalayang

ngalayang di méga malang

paheula-heula jeung heulang

sukan-sukan sukahayang.

Mipir langit nyorang méga

nyawang anggang di buana

amparan handapeunana

tanah éndah alam Sunda.

(14) SURUNG MUNDING

Surung munding, surung munding

kaulinan budak lalaki

ngutamakeun kakuatan

nu maén pahareup-hareup

pakuat-kuat tanaga.

Surung munding, surung munding

nu lalajo suka bungah

ngariung bari ngarawih:

“géré tong-géré tong

nu éléh dipotong

géré tong-géré tong

nu éléh dipotong”.

Géré tong-géré tong

parancah méméh lumampah

ngagéré haté lalaki

ludeung teuneung

rahayu jaya waluya.

(15) CAANG BULAN

Baheula nu dipigandrung

caang bulan opat welas

ngabungbang pinuh kabungah

galumbira gogonjakan

bari kakarawihan

laguna lagu bulan tok;

“Bulan tok, bulan tok,

bulanna sagede batok,

didudut disantok,

aya ucing keur anakan”.

Meungpeung bulan ngaganteng

arulin masing aranteng

nganteur kahayang nu manteng.

(16) PACICI-CICI PUTRI

Dampal leungeun nu katuhu

nu kénca oge nya kitu

ditangkubkeun ka palupuh

disodorkeun keur ngariung

ditunjukan bari imut

ditetel-tetel ku curuk

kawihna lagu nu matuh

dikawihkeun ku lulugu:

“Pacici-cici putri

térélék kembang celempung

ada nona ada tuan

kalau mau kembang apa?”

“Hayang kembang Kamuning!”

“Hoyah, ari balik nungtun munding!”

Nu ngariung surak kabéh

gogonjakan suka bungah.

(17) ULIN DI WALUNGAN

Ngabring arindit

arulin ka walungan seja ngojay

jleng gejebur, jleng gejebur

ngarojay patengah-tengah

ngalangkarak babalapan

papalidan ka hilirkeun

palila-lila teuleumna

icikibung peperangan

silih simbeuh silih cemplang.

TUKEURAN IEU SAJAK

Tukeuran ieu sajak

Ku salambar simbut atawa samak saheulay

Heug rungkupkeun ka barudak nu teu kaburu heuay

Pating golepak dina trotoar

Tukeuran ieu sajak ku beas wuluh atawa heucak

Heug sidkahkeun kanu haropak

Anu marangkuk di saung atawa di kolong sasak

Tukeuran ieu sajak

Ku sababaraha siki pelor

Heug tembakkeun kana genggerong koruptor manipulator

Sina enya kalojor

Tukeuran ieu sajak

Ku beubeutian tina kalbu anu rido

Keur nyebor anu balangsak

(Lamun teu kitu sasaak)

(Yus Rusyana, Ciliwung, 19 Juli 1966)

WASIAT KONGLOMERAT

Lamun Apih paeh

pangbungkuskeun ku salambar boeh

ladang ngeleketek

tina rupa-rupa proyek

Lamun Apih nemahan pati

pangmesenkeun padung jati

ladang ngumpulkeun komisi

jeung rupa-rupa korupsi

Kontrak-kontrak nucan diteken

Jeung SPK-SPK nu can dilaksanakeun

awurkeun luhureun paesan

na tetengger heug tulisan

parantos mulang ka kalanggengan

Apih, konglomerat tuladan

(Taufik Faturahman, 1992, Galura No.38)

PANGBALIKAN

Iuh, iuh gunung kuring

angin ulin dina embun-embunan

sawaktu-waktu kuring kudu nepungan

dumeh hirup halabhab cinta

di maranehna nya ayana

Aya sababna kuring tibelat

aya sababna kuring pegat

tapi nu ahir lain kaabadian

kakasih dina hate ngawih deui

Iuh,iuh gunung kuring

nyata, nyata tanda-tanda

ngabalungbung jalan hirup

nepi ka nyawa rek asup

ka maranehna kuring rek balik

ka maranehna kuring rek pamit

(Wahyu Wibisana, Ciawang ,28-7-56, tina Kanjutkundang)

LEUWI

sora nu tinggerendeng

teu weleh saheng

di leuwi aing

laut nu tan istirah

teu weleh motah

di leuwi aing

di leuwi aing

sagala teu weleh betah

sagala teu weleh motah

(Abdullah Mustappa, Tina Mangle No.217)

LALAKON I

Mangsa budak resep ulin

ngarucu bulan

mangsa rumaja resep wanoja

ngumbar asmara

nincak sawawa narik jangkar

ngambah sagara

geus kolot mah kari tapakur

isuk sore ngitung

umur!

(Hadi AKS, Tina Galura No.39)

LAGU HIRUP

Unggal poe unggal lengkah

nataan tanggal dina kalender

angger aya nu diarep-arep

ari umur melesat henteu kajeueung

Dina beja dina carita

teu weleh aya nu miheulaan

warna-warni kajadian. Teu kapireng

da puguh katalimbeng rusiah

Dina sakeclak cimata. Aya kasedih

nu teu kedal. Dina kongkolak

kahirupan. Aya nu miang

teu mulang deui

(Eddy D. Iskandar, 1992)

BONGAN KITU

Bongan kitu disebutna, puguh mega

dipapay di awang-awang: cek aing angin

bongan kitu karasana, nyerina raheut

tatamba ka saban tabib: cek aing ngimpi

bongan kitu digambarna, geulis kabina-bina

ditepungan unggal wayah: cek aing werejit

bongan kitu pandena, nyarita sorangan

ditataan di rs jiwa: cek aing eling

bongan kitu ayana, beda jeung nu lian

diguliksek dina kamus: cek aing ibadah

bongan kitu itunganana: Gusti

(Juniarso Ridwan, 1992)

PADUNGDUNG DANGDUT

“Hidup! Hidup! Hidup!” cek peureup mani baruleud ngahaja nonjokkan

angin nu keur tibra lebah liliuh caringin. Angin teh tibuburanjat nyusul

manuk nu ti heula ngagarapak tina dahan kana dahan. Barengong

angin jeung manuk mireungeuh mangpirang peureup tinggorowok

nyentakan beurang bayeungyang. Beurang tembong rerenjagan tuluy

kabur sakur pangacianana. “Hidup aing! Hidup aing! Hidup aing!”

cek peureup beuki tararik bari tembong aya seuneu ngabebela tina

sela-sela ramo. Ngadegdeg angin jeung manuk nenjo beurang beuki

soak gogobrot juuh kesangan. Keur kitu, panonpoe ngagilerkeun

cahayana nyorot peureup nu ngabring ti peuntas ditu “Aing ge hidup!

Aing ge hidup! Aing ge hidup!” cek peureup nu karek cunduk sarta

teu tata teu titi ujug-ujug ngajorag nu keur sesentak. Ger campuh

peureup jeung peureup nu sarua pada-pada sareuneuan ngabebela

Peureup diadu jeung peureup deui. Tinggorowok. Tingjarekok sora nu

patonjok-tonjok. Angin mabal. Manuk mabur. Beurang geheng. Getih

peureup boborot nyiram sampalan. Kacaturkeun tengah peuting,

disaksian imut bulan, dua peureup nu baradag sasalaman handapeun

tangkal caringin. Nu itu nyiwit ceuli saeutik. Nu ieu bet ngeleketek.

(Godi Suwarna, Kotakidul, 92, Galura No.16)

URANG SUN...DA BAGEUR :D

@suikodenim


sumber

Posted in: Kumpulan Sajak Basa Sunda